ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران، در گفت‌وگو با آسمان به برخی سوالات پیرامون وضعیت فعلی کردهای سوریه و نقش آنها در بحران جاری این کشور پاسخ داد. وی معتقد است مهمترین نقشی که کردهای سوریه در بحران اخیر ایفا کردند حفظ مناطق شمالی سوریه از گزند نیروهای افراطی و مخالف دولت بشار اسد بود. آنها با مقاومت‌شان اجازه ندادند که سلفی‌ها و القاعده در این منطقه برای خودشان پایگاهی به وجود بیاورند. دباغ می‌گوید تجربه اقلیم کردستان می‌تواند به عنوان یک تجربه مثبت مورد استفاده کردهای سوریه قرار بگیرد. زیرا اکنون کردهای عراق تبدیل به یک پایه و محور اساسی برای تشکیل حکومت شده‌اند لذا کردهای سوریه نیز باید  مطالباتشان را از طریق پارلمان و قانون پیگیری کنند تا به آنچه می‌خواهند دست یابند.

بعد از به وجود آمدن بحران در سوریه، کردها نقش متفاوتی را نسبت به گذشته در پیش گرفتند. نقشی که اکنون برعهده دارند از چه منظری قابل بررسی است؟

در شرایط کنونی کردهای ساکن در شمال سوریه، نقش مثبت خودشان را در ارتباط با وضعیت بحرانی که در این کشور وجود دارد ایفا کرده‌اند. چرا که کردهای سوریه طی درگیری‌های اخیر میان برخی نیروهای افراطی و مخالف دولت بشار اسد و ارتش سوریه توانستند مناطق تحت کنترلشان را حفظ کنند و اجازه ندهند که سلفی‌ها و القاعده در این منطقه برای خودشان پایگاهی به وجود بیاورند. از همین جهت نقش آنها در بحران سوریه قابل اهمیت است. اما بحران اخیر بر زندگی کردهای سوریه بی‌تأثیر نبود چرا که بخشی از این کردها به سمت اقلیم کردستان عراق آواره شدند. همچنین طی این مدت یک خلأ اداری در این منطقه به وجود آمد. لذا کردهای سوری بین خودشان یک جبهه تشکیل دادند و اداره موقت مناطق خودشان را در کنترل دارند تا وضعیت سوریه باثبات شود. با توجه به وضعیتی که اکنون کردها در شمال سوریه دارند مهمترین نقشی که می‌توانند ایفا کنند همین دفاع و حمایت از حقوق خودشان است.     

در صورت مشارکت کردها در نشست ژنو، فکر می‌کنید چه مطالباتی از جانب آنها پیگیری شود؟

به نظر من کردهای سوریه اگر در مذاکرات ژنو نیز شرکت کنند، همان مواضعی که از ابتدا داشتند را مجدد مورد تأکید قرار خواهند داد. البته نباید از نظر دور داشت تا امروز دخالت برخی کشورها در بحران سوریه مانع از این شده که کنفرانس ژنو برگزار شود. اما در هر حال در صورت برگزاری این نشست کردهای شمال سوریه همچنان بر مواضع‌شان پافشاری خواهند کرد و به این صورت نخواهد بود که طرف معارضه یا دولت باشند.

آیا می‌توان گفت کردها نیز مانند گروههای معارض که توسط کشورهایی همچون ترکیه و عربستان حمایت می‌شوند، تحت تأثیر برخی قدرت‌های بیرونی قرار دارند؟

من این فرضیه را قبول ندارم و می‌گویم کردهای سوریه تحت تأثیر هیچ کدام از کشورهای منطقه نیستند بلکه تنها برای منافع مردم کُرد سوریه تلاش می‌کنند. همانطور که در سوال اشاره کردید اکنون مشخص شده کدام کشورها از سلفی‌ها و نیروهای القاعده در سوریه علیه بشار اسد حمایت می‌کنند؛ در واقع نقش ترکیه، عربستان سعودی و قطر در این میان کاملا بارز است. در این میان اما کردها با تروریست‌ها و سلفی‌هایی که در سوریه حضور دارند هم مسیر نشدند. در واقع کردهای سوریه نقش‌شان به این صورت است که از ورود تروریست‌ها به مناطق تحت اختیارشان جلوگیری کنند. البته به دنبال وضعیتی که پس از درگیری‌های سوریه برای کردها پیش آمد؛ برخی طرف‌ها نیز به دشمنی با کردها پرداختند در واقع اکنون هستند کشورهایی که نمی‌خواهند کردها در سوریه به حقوق خوشان برسند یا وضعیت‌شان ثبات نداشته باشد. در حال حاضر، تنها راهی که پیش روی کردهای سوریه باقی مانده مقاومت در برابر نیروهای افراطی است.

این روزها زمزه‌هایی مبنی بر خودمختاری کردهای سوری به گوش می‌رسد. قضیه از چه قرار است؟

به نظر من، کردهای سوریه نیز می‌خواهند تجربه اقلیم کردستان را به نوعی تکرار کنند. کردهای اقلیم کردستان از مدتها قبل برنامه‌ریزی کرده بودند تا پارلمان تشکیل دهند و بحث سقوط صدام، مهمترین عامل جهت تقویت خودمختاری آنها بود. لذا اکنون کردهای عراق تبدیل به یک پایه و محور اساسی برای تشکیل حکومت شده‌اند. در این میان تشکیل مجلس یا نوعی حکومت مستقل در منطقه کردنشین شمال سوریه برای پرکردن خلأ اداره حکومت است و حفظ اداره این منطقه را به دنبال خواهد داشت. به بیان دیگر تجربه‌ای که در کردستان عراق شاهد بودیم می‌تواند برای کردهای سوریه یک تجربه مثبت باشد. آنها باید مطالبات‌شان را از طریق پارلمان و قانون پیگیری کنند تا به آنچه می خواهند دست یابند.

با توجه به حساسیت دولت ترکیه بر مسأله کردها و رویه‌ای که اردوغان در برابر دولت سوریه در پیش گرفت، می‌توان گفت اکنون کردهای سوریه به نوعی عامل توازن میان دو کشور هستند؟

عامل توازن بودن میان دو طرف، شرایط خاصی دارد؛ در واقع اگر قرار باشد کردهای سوریه عامل توازن میان سوریه و ترکیه باشند باید با هر دو طرف در ارتباط باشند. اما در رابطه با کردهای سوریه این مساله به چشم نمی‌خورد. در واقع مهمترین کارکرد کردها و نقشی که فعلا می‌توانند ایفا کنند جلوگیری از اقدامات سلفی‌ها در منطقه است.

مواضع دولت اقلیم کردستان در رابطه با بحران سوریه چگونه است؟

دولت اقلیم کردستان، از هر گونه توافق داخلی در سوریه که متضمن برآوردن شدن حقوق همه اقوام، مذاهب و اقلیت‌های سوریه باشد، حمایت خواهد کرد. همچنین دولت اقلیم در تحولات سوریه، طرف هیچ گروهی را نخواهد گرفت. چرا که مهمترین خواست دولت اقلیم نیز توقف خونریزی‌ها و حل سریع بحران سوریه با حفظ وحدت و یکپارچگی آن کشور است  و بارها نیز برای میانجیگری میان طرف‌های درگیر اعلام آمادگی کرده است. در نهایت من به عنوان یک کُرد عراقی می‌توانم بگویم که عراق موافق دخالت نظامی هیچ کشوری در سوریه برای حل مشکلات این کشور نیست و به عنوان یک کشور که در همسایگی سوریه قرار دارد معتقدیم که در این کشور باید همه چیز بر اساس حفظ وحدت کشور صورت بگیرد و اگر هم قرار است بحث انتقال قدرت یا دیگر موارد در پیش گرفته شود مطابق قانون اساسی و در چارچوب خواست و آرای مردم باشد.

هفته‌نامه آسمان، شنبه 2 آذرماه 1392، شماره 66، شماره پیاپی 167، صفحه 75.